"Trẻ em không phải người lớn thu nhỏ". Điều này đúng trong mọi trường hợp và đặc biệt là vấn đề dùng thuốc điều trị.

Khi chưa đến tuổi trường thành, nhất là ở độ tuổi nhi đồng, đặc điểm sinh lý của trẻ em và các cơ quan nội tạng chưa phát triển hoàn thiện. Đặc biệt là chức năng thải độc của gan còn chưa đầy đủ, chức năng lọc của thận chưa hoàn chỉnh, cùng với một số men chuyển hóa chưa hoàn hiện và mức độ nhạy cảm của các cơ quan đối với thuốc rất cao… nên vấn đề gặp phải tác dụng phụ của thuốc cũng rất lớn. Về cơ bản, các tác dụng phụ của thuốc ở trẻ em và người lớn là như nhau, nhưng nguy cơ tác dụng phụ ở trẻ em thường để lại hậu quả nặng nề hơn

Ví dụ như kháng sinh - một loại thuốc mà trẻ hay phải sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn, cần lưu ý có một số nhóm thuốc/thuốc không được dùng cho trẻ nhỏ:

- Nhóm phenicol (chloramphenicol…) có thể gây ức chế tủy xương, viêm thần kinh thị giác, hội chứng xanh xám đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng. Nếu dùng kéo dài có thể gây suy tủy, thiếu máu không hồi phục.

- Tetracyclin là kháng sinh không dùng cho trẻ dưới 8 tuổi, bởi thuốc làm chậm phát triển xương, làm cho răng vàng nâu vĩnh viễn.

- Nhóm aminoglycosid (streptomycin, gentamycin…) nếu dùng ở trẻ sơ sinh có thể gây độc thận, độc thính giác làm ảnh hưởng đến thính lực, thậm chí là điếc...

- Nhóm sulfamid không nên dùng cho trẻ nhỏ vì dễ gây buồn nôn, tiêu chảy, rối loạn hệ thống tạo máu, vàng da, sỏi thận, độc với thận và đái ra máu…

- Nhóm lincosamid nếu dùng cho trẻ dưới 2 tuổi có thể gây viêm đại tràng giả mạc.

- Nhóm quinolon không sử dụng cho trẻ dưới 16 tuổi vì tác động lên sự phát triển của sụn, khiến trẻ bị lùn.

- Một số tinh dầu chiết xuất từ thảo dược, được cho là lành tính nhưng cũng không dùng cho trẻ. Ngoài trẻ dễ bị kích ứng da, nếu vô tình để tinh dầu đi vào đường thở có thể gây đột ngột co thắt phế quản, gây suy hô hấp, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng cho trẻ em…

Ngoài ra, do khả năng hấp thu thuốc, phân bố, chuyển hóa và thải trừ thuốc khỏi cơ thể ở mỗi độ tuổi của trẻ cũng khác nhau. Chính vì thế, liều lượng và khoảng cách giữa các liều dùng ở trẻ em khác so với người lớn và cũng khác ở trẻ em ở mỗi độ tuổi. Đó là lý do vì sao không thể chia liều nhỏ của người lớn ra để cho trẻ em uống thuốc.

Trẻ em chưa tự biết phòng ngừa các tác hại từ thuốc, do đó với người chăm sóc trẻ phải hết sức lưu ý:

- Không dùng thuốc trước khi có chỉ định của bác sĩ.

- Tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ.

- Tìm hiểu về tác dụng chính - tác dụng phụ của thuốc; liều lượng thuốc; thời điểm uống thuốc.

- Không được pha trộn các loại thuốc với nhau; không cho trẻ uống thuốc chung với sữa, nước trái cây.

- Trong quá trình dùng thuốc nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần thông báo cho bác sĩ ngay.